آیا مرتبه ای بالاتر از این هست؟
تنها عملِ انسان است که تاریخ را می‌سازد، آن را تغییر می‌دهد، متحول می‌کند و به پیش می‌برد. عوامل خارجی در مسیر ساختن جوامع بشری تأثیر ندارند، بلکه فقط انسان است که با عملِ نشئت‌گرفته از معرفت و شناخت، یا برآمده از جهل و نادانی، یا ناشی از اهمال و بی‌اعتنایی، فرصت می‌یابد تا طریقی را برگزیند و گامی را بر گام دیگر ترجیح دهد. و امور همان خواهد بود که وی برای جامعه خود اختیار کرده است.
تغییر و تحول تاریخی یا اصطلاحاً «جبر تاریخـی» چیـزی جـز تعامل میان انسان و جهان نیست. انسان برحسب تمایلات و نیازمندی‌های خود می‌کوشد تا از جهانی که در آن زیست می‌کند آگاهی‌هایی به چنگ آورد. بر این اساس، به قرائت سطری از کتاب آفرینش می‌پردازد. این قرائت بر حیات وی تأثیر می‌گذارد، دانش و بینش او را بالا می‌برد و معیشت و زندگی وی را به‌دست تغییر و تحول می‌سپارد و، در عین حال، موجب تغییرات و دگرگونی‌هایی در محیط و دنیای اطراف انسان می‌گردد. پس از آن، به قرائت دومین سطر از سطور جهان خلقت می‌آغازد، و همین‌طور ادامه می‌دهد.
بنابراین، تنها قهرمانِ صحنۀ تاریخْ انسان است. تنها اوست که تاریخ را می‌سازد، متحول می‌کند و به حرکت درمی‌آورد. انسان خود نیز متحول می‌شود و حرکت می‌کند، و این تعامل او با جهان پیوسته استمرار دارد. تنها عملِ انسان است و نه هیچ عامل دیگر، که آفریننده و سازندۀ کلیۀ این حوادث است. آیا مقام و مرتبه‌ای والا‌تر از این مقام و مرتبه می‌توان یافت؟
کتاب «نای و نی»، مقاله «اسلام و کرامت انسان»
منبع: کانال امام صدر https://telegram.me/imamsadr
